Απόφαση Τραμπ για Ιράν: Οι απρόβλεπτες συνέπεις του προβλέψιμου διαγγέλματος
Το διάγγελμα του Ντόναλτν Τραμπ για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν ήταν, ίσως, το λιγότερο ενδιαφέρον της θητείας του στον Λευκό Οίκο. Όχι γιατί το ζήτημα ήταν ελάσσονος σημασίας. Κάθε άλλο . Αλλά γιατί όσα ανακοίνωσε ο Τραμπ ήταν εξαιρετικά προβλέψιμα για έναν πρόεδρο που, μέχρι τώρα, είχε βάλει το στοιχείο της έκπληξης και του απρόβλεπτου στην ημερήσια διάταξη του πολιτικού βίου των ΗΠΑ. Έτσι, η ανακοίνωση ότι οι ΗΠΑ αποσύρονται από την διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, δεν εξέπληξε ούτε τους πιο ανυποψίαστους. Τα σημάδια είχαν φανεί από καιρό.
Τα σύννεφα πάνω από τη συμφωνία άρχιζαν να πυκνώνουν με τις πρόσφατες ανακατατάξεις στη διακυβέρνηση Τραμπ. Η αποπομπή των μετριοπαθών Ρεξ Τίλερσον και Χέρμπερτ ΜακΜάστερ και η αντικατάσταση τους με τους εγνωσμένης φήμης «ιέρακες» Μαίκ Πομπέο και Τζον Μπόλτον έστελνε το σήμα της σκλήρυνσης των ΗΠΑ απέναντι στο Ιράν. Ο Πομπέο και ο Μπόλτον δεν έχαναν ευκαιρία να μιλάνε για τον κίνδυνο που αποτελεί το Ιράν για τις ΗΠΑ.
Στην πραγματικότητα, όμως, η αρχή είχε γίνει από τον γαμπρό και στενό σύμβουλο του Τράμπ, Τζάρεντ Κοούσνερ. Ο Κόυσνερ, εβραϊκής καταγωγής, διατηρεί στενές σχέσεις με το Ισραήλ και έχει αναλάβει την οικοδόμηση του καινοφανούς όσο και παράδοξου άξονα ανάμεσα στο Τελ Αβίβ και το Ριάντ. Αυτό που συνδέει το Ισραήλ με τους Σαουδάραβες είναι ο φόβος τους για την αυξανόμενη επιρροή των Ιρανών στην περιοχή. Εξ ου και το κακής σκηνοθεσίας show που έστησε πριν περίπου μια εβδομάδα ο Νετανιάχου, παρουσιάζοντας «μπαγιάτικα» και χαλκευμένα στοιχεία περί παραβίασης της συμφωνίας εκ μέρους του Ιράν. Η εκμυστήρευση του Ε. Μακρόν, μετά την επίσκεψη στις ΗΠΑ, πως ο Τραμπ ετοιμάζεται να βγάλει τις ΗΠΑ από τη συμφωνία, απλώς επιβεβαίωσε τους φόβους των παρατηρητών.
Είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο πως η συμμόρφωση του Ιράν με τα προβλεπόμενα από τη συμφωνία, υπήρξε υποδειγματική. Τούτο το βεβαιώνουν οι επιθεωρητές του Διεθνούς Οργανισμού Ατομικής Ενέργειας που πραγματοποιούσαν συνεχείς ελέγχους στις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν. Η Τεχεράνη δέχτηκε τη μείωση της ποσότητας ουρανίου και των συσκευών φυγοκέντρησης που διέθετε, όπως και τον εμπλουτισμό του ουρανίου σε ποσοστό που επιτρέπει χρήση μόνο για ηλεκτροπαραγωγικούς σκοπούς. Σε αντάλλαγμα, τα υπόλοιπα μέρη ήραν τις οικονομικές κυρώσεις σε επιχειρήσεις και τράπεζες του Ιράν που είχαν «γονατίσει» την οικονομία.
Με τη χθεσινή απόφαση Τραμπ οι κυρώσεις επανέρχονται. Τόσο η Ε.Ε. όσο και η άμεσα ενδιαφερόμενη Τεχεράνη δήλωσαν πως θα παραμείνουν στη συμφωνία. Το ερώτημα είναι αν μακροπρόθεσμα αυτό είναι προς το συμφέρον τους, δεδομένου ότι οι κυρώσεις δε θα πλήξουν αυστηρά τους Ιρανούς αλλά κι όσους θελήσουν να κάνουν δουλειές μαζί τους. Σίγουρα, οι Ευρωπαίοι θα επιδοθούν σ ένα αγώνα να μεταπείσουν τον Τραμπ, τουλάχιστον, προς την κατεύθυνση του μετριασμού των συνεπειών της απόφασης του. Άλλωστε, κι ο ίδιος δήλωσε πως επιθυμεί μια καλύτερη συμφωνία. Το σίγουρο είναι πως η πιο προβλέψιμη και αναμενόμενη απόφαση του «πλανητάρχη» ανοίγει μια ακόμη εστία αβεβαιότητας, σε μια περιοχή που μόνο πλεόνασμα τέτοιων έχει.